Termik için daha fazla bilgi.

Termik için daha fazla bilgi. Yazar Dennis Pagen

Geçen ay termiğe giriş yaptık. İrtifa yapma kariyerinizin başlangıcı için temel meseleleri tartıştık. Bu ay hiç acele etmeden termik tecrübesindeki ince ayrımlara ve biraz daha fazla tekniğe bakacağız.

Konum, Konum, Konum

Haydi olaya direkt girelim: Termiklerin yerini bulmaya çalıştığımızda bazı eski filozoflar demişki “termikler onları bulduğunuz yerdedir” Bu adam felsefenin suyunu çıkartmamıştı; işin gerçek doğasını açıklıyordu. Termikler bir dereceye kadar yakalanması zor ve öngörülemezdir. Sizi daha iyi bir termik pilotu yapacak ilk özellik herhangi bir zamanda ve yerde rastlayacağınız termiğe hazır olmak ve ona çarptığınızda hızlıca sarılıp dönebilmektir. Hazırlıklı olmalı ve her zaman yırtıcı bir köpekbalığı gibi kovalamalıyız.

Felsefeyi bir kenara bırakırsak, Bir termikle karşılaşma şansını arttırabileceğiniz yöntemler vardır. Geçen ay sabit termiklerden ve bunların belli yerlerde olduğundan bahsetmiştik. Bu yerleri iyi ısınan kaynaklar oluşturur ve termikleri kanalize eden bu özelliği ile öne çıkan bir arazi boyunca uzanır. Misal benim uçtuğum yerde yamaç boyunca taş ocakları var ve uzun süreli termik üretme eğilimindeler. Tüm pilotlar tarafından yerel sabit termiklerin yeri olarak benimsenmiş. Bunu tespit etmenin en basit yöntemi bölgedeki deneyimli pilotlara sormaktır. Eğer söylemiyorlarsa bencilce her şeyi gizleme hastalığına yakalanmışlardır veya gerçekten yerlerini bilmiyorlardır. Bazen gidilecek güvenilir bir termal alan yoktur. Sorgulayan zihin her zaman sorgular ve her zaman kendini daha çok geliştirir.

Diğer iyi bilinen termik üreten alanlar güneşle iyi ısınan alanlardır. Bunu büyük ihtimalle daha önce duymuşsunuzdur. Bazı farklar vardır, şunun gibi , kuru yerler nemli yerlerden daha iyidir, kayalar toprağa göre geç ısınır, uzun boylu kuru ekinler daha fazla havayı ısıtır kısa boylu ekinlerden vesaire.(termal kaynaklar ve termik bulmak konu başlığı hakkında daha fazla bilgi edinmek için performans uçuşu kitabında bölüm 5 e bakın)

Termiklerin olduğu yeri keşfetmemizi sağlayacak ikinci faktör termikleri tetikleyebilecek özelliklere sahip arazilere bakmaktır. Misal, bir tepe, bir ağaç sırası, bir göl kıyısı gibi yerler yüzeydeki sıcak havanın yükselmesine yardımcı olabilir. Bir termik bulacağımız en bilinen yer bir dağın zirvesi veya yamaçlarıdır. Termikler yamaçları izleyerek yukarı doğru çıkar ve üst kenarından ayrılır. Bu meseleler yukarda bahsedilen kitapta anlatılıyor.

Bir sonrasında, bulutlardan bahsetmeliyiz. Kümülüs bulutları termiklerin beslendiği yeri gösterir. Eğer yeterince yüksekseniz bulutun altına girebilecek kadar bir termik bulma şansınız yüksektir. Yamaçta yelken yaparken en verimli termik stratejisi yamaç boyunca ilerlemek ve kümülüs bulutlarının üstünüzden akıp gittiği yerlerde takılmaktır bu bölgeler gölgede kalsa dahi.

Son olarak, kuşlardan ve diğer kanatlardan bahsetmeliyiz. Bu uçan yardımcı pilotlar bir termiğin en iyi işaretidir istisnasız. Eğer onları dönerken görürseniz onların yanına gidin bir termikle karşılaşma şansınızı nerdeyse % 100 e çıkarın. Ve evet, tahmin ettiğiniz gibi bu meselelerde ayrıca kitapta anlatıldı.

Özet olarak, ısınmış alanların üstünde, tetikleyecek alanların üstünde, yüksek noktaların veya yamaç hattının üstünde, kuşların veya diğer kanatların hemen yanında bir termik bulabilirsiniz. Onları bulun ve onlara binmenin keyfini yaşayın.

Olan her şey söylendi, ilk ifade biçimine geri dönmeliyiz: Termikler onları bulduğmuz yerdedir- ve zamandadır. Bazen sizi şaşırtır. Geçenlerde % 100 kapalı bir havada uçmaya gittik. Biz sadece yelken uçuşu yapacağımızı sanıyorduk. Bizim sürpriz termikler bolca vardı ve saniyede 1,5 mt ile tırmandık. 700 mt yi geçmiştim hala tırmanıyordum, termikden çıktım çünkü bulut çekimine dönüşmeye başlamıştı. Zararsız bir kümülüs bulutu tarafından çekilmek sorun değil, fakat göz alabildiğine uzanan bir stratus tabakası tarafından emilmek eğlenceli değil.(gelecek ay bulut çekimini halledeceğiz)

Yerleşme

3’e kadar sayma kuralını duymuşsunuzdur- bir patates, iki misisipi, üç hipopotam- kaldırıcıyla karşılaştığında dönüşe başlamadan önce sayarsın. Gelin kısaca rakamlara göz atalım. Kanatınızın stall hızının 32 km olduğunu farzedelim. (çevirmen notu: Delta kanatlar için geçerli bu rakamlar unutmayın) 20 derecelik bir yatış açısında bir 360 atmak 16 sn’den biraz fazla zaman alır 48 mt çapında bir çember ile tamamlanır. 30 derecelik yatış açısıyla bir 360 10.7 sn’de 33 mt lik çapla tamamlanır. Stall hızından biraz hızlı uçsanız (35 km diyelim) bu 29 mt lik bir mesafe anlamına gelir düz uçtuğunuzda. Bu yüzden 3 sn beklemenin anlamı, kaldırıcı alan sizin için yeterli büyüklükte dönmek için demektir ve 30 derecelik açı ile dönerseniz kaldırıcı içinde kalırsınız. Çoğu başlangıç 30 derecelik yatış açısını kullanamaz bu yüzden daha geniş kaldırıcı alana ihtiyaç vardır- belkide 4 sn düz uçabildiği termiklere. Bir başlangıç pilotu için sayma metodu zamanlamayı ve termiğin boyutunu hissetmesine yardımcı olur.

Çoğu tecrübeli pilot saymaz, dönüşe başlamak için üçe saymak gerekli değildir özellikle belli bölgelerde ve günün belli zamanlarında termikler küçüldüğünde. Muhtemelen 2 sn kural olabilir. Sebep şu ki daha tecrübeli pilotlar daha dik yatış açıları kullanırlar ve her zaman bir termiğe orta noktasından dalamazsınız. Eğer termiğe kenarından girersek çok az parçasını kullanabileceğiz ve dönmek için çok beklersek onu kaçıracağız. (şekil 1 bu meseleyi resmediyor) Eğer termiğe dış kenarından girerseniz kanadın termiğin içinde olan tarafı kalkacaktır. Bu yüzden biz her zaman kanadın kalktığı tarafa döneriz. Bu termiği etkin ve verimli kullanmanın temel kuralıdır.

Muhtemelen termiğin “çekirdeğini” duymuşsunuzdur. Çekirdek termiğin merkezidir, kaldırıcının en kuvvetli olduğu yerdir. Bir termiğe ortasından girsek bile eğer güçlü çekirdeği merkezlemezsek kanatın bir tarafı kalkmaya eğilimli olacaktır bu yüzden yine kalkan tarafa döneriz(sağa dönüşteki rahatlığınızın sola dönerkende olması gerektiğinin ne kadar önemli olduğunu görebiliyor musunuz ?) amaç dönüşlerimizin çekirdeğin sınırları içersinde kalacak şekilde sonlanmasıdır. Şeki 2 merkezlerken nasıl taranacağını gösteriyor.

Yani sözün kısası, sizin başlangıç oyun planınız, bir termikte ilk dönüşünüzü yapma zamanınızı öğrenin; durmadan sürekli yumuşak dönüş pratikleri yapın kademeli olarak dönüşlerinizi daraltın. 20 derece ile başlayın 30 ve 45 dereceye doğru çıkarmaya çalışın.

Dik (çevirmen notu: daha büyük yatış açısı)

360 ları neden daha da daraltmayı istiyoruz. 360 ları daraltmak için birkaç nedenimiz var. İlk olarak büyük ve şişman akşam termikleri hariç en iyi çekirdek 20 derece ile 48 mt çapla çizilen çemberden daha küçüktür. Eğer daha iyi tırmanmak istiyorsanız dönüşlerinizi daraltmaya ihtiyacınız var.

İkinci olarak termik yükseldikçe genişler fakat sınırlarındaki türbülans ve bastırıcıda. Sonuç olarak termik aşınır ve sadece küçük çaplı bir kaldırıcı alan kalır. Eğer çok geniş dönerseniz kaldırıcı tamamen kaybolup ölmeden çok önce kaldırıcının zayıfladığını hissedeceksiniz sonunda.

Son olarak, rüzgarda termikler sürüklenme ve yatma eğilimindedir, şekil 3 de görüldüğü gibi. Hafif rüzgarlı bazı bölgelerde termikler yılan gibi olabilir ve sürüklenme yönü birkaç kez değişebilir yukarı doğru çıkarken. Eğer kanadı yatırmadan düz bir yatış açısıyla termiği dönerseniz 10 sn den uzun sürecektir 360 atmanız, termiğe daha fazla süre vereceksiniz kayması için rüzgarüstünde ilerlerken. Bir termiği takip etmek çok daha kolaydır dönüşlerinizi daralttığnızda. Bazı durumlarda termikler çok hızlı sürüklenir veya araziye çok yakındırlar termikte sürekli hızınızı değiştirmelisiniz takip etmek ve kontrol etmek için.(çevirmen notu: termikte hız kontrolü sadece fren konumlarıyla değil yatış açısıda değiştirilerek yapılır.) Bu durumda güvenli teknik rüzgarüstüne döndüğünüzde yavaşlamak dönüşün rüzgaraltı kısmından öncede hızlanmaktır. Bu hareket daha fazla türbülanslı olabilecek olan dönüşün rüzgaraltı kısmında daha fazla hakimiyet sağlar.

Birkaç yıl önce kuzey kuzey batıya bakan bölgede güzel termiklerle uçuyorduk. Bir tane yakalayıp yukarı doğru çıkarken dağın arkasına doğru sürükleniyorduk fakat tepe üstü yaklaşık 170 mt de kendimizi diğer tarafa sürüklenirken bulduk, ön tarafa vadinin içersine doğru. Daha dar dönen pilotlar termiğin bu olağandışı hareketini takip edebildiler.(Ben bu garip sürüklenmeyi yamacın arkasındaki vadiden kopan termikler yamacın önünden yükselen termiği besliyordu.)

Daha fazla termik tecrübesi kazandıkça rüzgarlı ve güçlü gün-ortası termikleriyle karşılaşacaksınız ki sizi yukarı doğru çıkarırken çoğunlukla değişkendir. İyi pilotlar dönüşlerinde oldukça fazla dönüş düzeltmesi yapmakta uyanıktırlar. Bu farkındalığı kazanmak için termiği hissetmeye ve varyonun sesine dikkat edin. Eğer dönüşün bir parçasında daha iyi kaldırıcı veya kabarma ile karşılaşırsanız o bölgeyi merkezlemeyi deneyin. Biz bunu genellikle kabarmayla karşılaşır karşılaşmaz dönüşlerimizi daraltarak yaparız. (kanatın tepki vermesi zaman alabilir bu yüzden zamanlama yaklaşıktır) ve sonra yaklaşık 180 derecelik dönüş yapıldığı zaman seçilen yatış açısı düzleştirilir. Zamanlamayı öğrenene kadar bu alıştırmayı yapın ve sonunda eğitimli bir dansçı gibi çekirdeği takip edebileceksiniz.

Doğu ve Batı (East and West)

(Çevirmen notu: bu paragrafı doğrudan çevirmiycem kendi yaşadığı bölgede batı termiklerinin doğuya göre daha sert olduğunu batı bölgesinde uçmaktan biraz çekindiklerini bu yüzden tepede uçmadan tüm gün boyunca oturan bi adamla ilgili espirili bi şarkı uyarlaması yapıtığnı anlatıyor ve sonra devam ediyor)

Biz sadece biraz espri yaptık burada. Hakikaten, çorak bölge termikleri çok güçlü ve baskın olabilir. Bahtsız pilotların alabilecekleri iki tedbir vardır. İlki, hem termiğin içinde hem de iki termik arasında yüksek hava hızını korumaktır. Genelde iki termik arasında en iyi süzülme hızından daha hızlı uçarız. Çünkü genelde bastırıcı ile karşılaşırız. Ayrıca vg ekleyebiliriz daha fazla hız kontrolü sağlamak için.(çevirmen notu: Delta kanat ile ilgili bi aparat sanırım ne olduğunu ben de bilmiyorum:)(serinin 7. Parçasına bakın) Güçlü batı tipi şartlarda(çevirmen notu: çorak arazi termikleri) Daha hızlı uçmalıyız hakimiyeti sağlamak için.

Termiğin içi türbülanslı olabilir hatta çekirdeğin yakınındayken bile. Ekstra hız hakimiyetinizi arttırır ve güçlü kabarmalarda kanadınızın stall olmasını önler. Daha dik bir yatış açısı hızınızı korumanıza yardımcı olduğundan kanat yüksek yatış açılarında dış frenle yavaşlatılmalıdır. Ayrıca, dik bir yatış açısında daha fazla güvenlik payı vardır çünkü termiğin kenarındaki türbülans kolayca dışarıya doğru yatıramayacaktır, şekil 4 de gösterildiği gibi. Böylece burada da önceki bölümde termikte neden dönüşlerimizi daraltmalıyız sorusuna başka bir sebep daha ekledik.

Güçlü termikler keskin kenarlıdır- yukarı doğru güçlü bir hava akışı ve aşağıya doğruda güçlü bir hava akışı vardır termiğin sınırları boyunca. Eğer iyi hız konrolu yapılmadan termikten çıkarsak, “uçurumdan aşağı düşebiliriz” Bu gerçekçi tasvirle şunu anlatmaya çalışıyoruz aniden burun aşağıya düşerken kuyruk havaya kalkar. Ekstrem durumlarda burun çok hızlı ve sert biçimde dönerek düşebilir ve ters dönebilir. (çevirmen notu: delta kanatın düşebilceği durum tasvir edilmiş yamaçparaşütünde kanat öne doğru aniden saldırır fren iplerinde hızla basınç düşer ve hızla irtifa kaybedilir. Güçlü bir termikten çıktığınızda gerçekten bir düşme hissi yaşarsınız ve termikten düşme deyiminin ne anlama geldiğini anlarsınız:) )şükür ki bugünün kanat dizaynları bu kadar korkunç dalışları önlemeye yardımcı oluyor. Fakat yine de tedbirli olmaya ihtiyacımız var bir termikten çok yavaş çıkmaktan kaçınmalıyız. Bir termikte türbülansın kuvvetini yakında sizde hissedecek ve hakimiyet için ne kadar ekstra hıza gerek duyacağınıza karar verebileceksiniz.

Öğrenecek çok şey var -biz sadece yüzeysel bir anlatım yaptık- fakat bu yüzden termik uçuşları güncel ve ilgi çekici kalıyor. Şampiyonların sırları ve performans uçuşu kitapları termik bilgisi ve yeteneklerinize birçok şey ekleyecektir. Birkaç tavsiye daha verirsek termikleri nerdeyse her zaman sevecen eğlenceli ve tatmin edici olarak kabul edebiliriz. Eğer yumuşak koşullarda kademeli olarak öğrenmeye başlarsanız, çok daha hızlı biçimde davranışlarını öğrenir ve onları sevmeye başlarsınız. Termikler gökyüzünün üst katmanlarına ulaşan biletinizdir. Diğerlerinin size sunmadığı bir perspektif sağlar. Bir termiğe ilk defa tırmandığınızda irtifa kazanmak için sürekli yapacaksınız birçok sefer tırmanacaksınız her şey bulanık hale gelene kadar fakat unutulmaz anlar yaşayacaksınız. Bazen en yükseğe çıkacaksınız öyleki tüm dünya gözlerinizin önüne serilecek. Ve işte o zaman anlayacaksınız mükemmel bir şekilde tırmanmak ve bu sıcak hava akımlarını aramak için neden bu kadar çok zaman harcadığımızı.

Çeviri Servet Yalçınkaya