Wingover

Yakın zamanda üç genç insanımızı iki ayrı kazada wingover yüzünden kaybettik. Wingover ile ilgili şahit olduğum ve duyduğum o kadar çok kaza var ki bunun için bu yazıda öncelikli amacım wingover’ın nasıl yapıldığını anlatmak değil, wingover ile ilgili risklere ve bazı yanlış anlaşılmalara dikkat çekmek olacak.

Wingover dışarıdan bakan bir göz için hem çok eğlenceli hem de yapılması çok kolay olan bir akrobasi hareketi olarak görülür. Fakat esasında öğrenme süreci en uzun olan doğru bir şekilde yapılması da en zor olan tehlikeli bir akrobasi hareketi ve kanat kontrol egzersizidir.  Backfly, fullstall, sat, spiral abartmıyorum hatta tumble’dan çok daha zor ve tehlikeli bir manevradır. Yamaç paraşütü camiasında da hakim olan en büyük yanılgılardan biri de wingover’ın hemen kolayca öğrenilebilir basit bir manevra olduğu kanısıdır. Biraz kanatla haşır neşir olan başlangıç pilotunun gözüne kestirip ilk denediği manevra wingover olur. Fakat esasında yaptığı wingover değil tehlikeli bir yanal salınımdır.

Pekala Wingover neden bu kadar zor bir harekettir sorusuna cevap verecek olursak, kanatı üç eksende de yani yanal,boylamsal ve dikey eksende hareket ettirmeniz ve bunu senkronize bir biçimde iç fren, dış fren ve ağırlık kaydırmayı doğru bir zamanlama ile yapmanızın zorunlu olduğu son derece teknik bir manevradır. Doğru bir şekilde yapılması için öncesinde yunuslama, dinamik dönüş, frensiz ağırlık kaydırma ile wingover girişi, dışa ağırlık kaydırma ile yanal stabilitenin korunması egzersizi, basic siv ve su üzerinde bol pratik yapılması gerekir. Wingover sağa sola rastgele savrulmak değildir. Wingover izi 8 çizmelidir ve boylamsal eksende en az 90 dereceye çıkmalı hatta daha fazla enerji kazanarak 90 derecenin de üstüne çıkmak hedeflenmelidir. Mükemmel bir wingover da boylamsal eksende en fazla 120 dereceye kadar çıkılır. Bu da firar kenarı üzerinden denizi görmek anlamına gelir:)

Wingover da karşılaşabileceğiniz riskler spin, dıştan kapanma ve içten kapanmadır. En tehlikelisi içten kapanmadır. İçten kapandığında kanat çok daha fazla agresif olabilir.

Spin de iç fren zamanlaması kaçırılıp sıfır noktasını geçtikten sonra yapılırsa kanat spine düşer. Çok acemice bir hatadır, başlangıç pilotları bu hataya düşebilir. Bir siv de böyle bir duruma bizzat şahit oldum.

Dıştan kapanma, iç fren çekildiğinde pilot dışarıya doğru savrulur. Dinamik dönüş esnasında Pilot yukarı dogru kanat öne doğru hareket ederken boylamsal eksende açı arttıkça dış kolondaki iplerde gerginlik azalır bunun dış fren ile doğru zamanlama ve doğru miktar fren ile bu boşluğun alınması gerekir. Eğer alınmaz ise dış taraf kapanır.

İçten kapanma, dış fren zamanlaması ve miktarında yapılan yanlışlık sonucu kanat enerjisini yitirir dikey eksende dönüşü tamamlayacak gücü kalmaz ya da etkisiz bir iç fren nedeniyle kanat enerjisiz kalır dönüşü gerçekleştiremediği için dışa doğru savrulmayan pilot içe dogru düşer bu esnada iç kolondaki ipler boşalır ve kanat iç taraftan kapanır. Kanat içten kapandığında direkt dönüşe geçer ve kravat olma ihtimali de yüksektir.

Kanatın dinamiklerini öğrenmek açısından son derece faydalı ve öğretici bir kanat kontrol egzersizidir. Fakat içerdiği riskler dolayısıyla kara üzerinde ve alçak irtifada kesinlikle çalışılmamalı ve yapılmamalıdır.

Servet Yalçınkaya