Kademeli Kalkış Alanı

Bundan önceki İdeal kalkış alanı başlıklı yazımda bahsetmiş olduğum Rampa eğim&Mesafe-zaman Tablosuna göre İdeal bir kademeli kalkış alanı nasıl tasarlanmalıdır üzerine zihin jimnastiği yapacağız.

İdeal kalkış alanı ile ilgili seneler önce yazdığım ilk yazıya da bu linkden ulaşabilirsiniz. İdeal Yamaç Paraşütü Kalkış Pisti

Fakat öncelikle Babadağ 1700 pisti ile ilgili bir yanlış anlaşılmayı bir arkadaşın uyarması ile düzeltelim. Eğimde iki birimde kullanılır yüzde ve derece ile ifade edilebilir. Zaten bunun için de Rampa eğim mesafe–zaman tablosunda eğim ve yüzde olarak iki birimide kullanarak verdim. Aşağıdaki resime baktığımızda kafenin duvarının bize sağladığı üçgen ile eğimi hesapladığımda  21, 22 derece civarında ya da başka bir deyişle yüzde 38 ile yüzde 40 sarası bir eğime sahip olduğunu görüyoruz.

Fakat sanırım bu yüzde 38 eğim, konuya biraz uzak olanlar tarafında kafa karışıklığı yaratıp 38 ya da 40 derece diye telaffuz edilebiliyor. Şu anda 1700 pistinin sahip olduğu eğim çok ekstrem bir eğim değil fakat limite yakın bir eğim. Ve bu kalkış alanının son hali değil. Kademeli bir kalkış alanı için ön hazırlık.

Tekrar konumuza dönersek, kademeli kalkış alanı, eğer yeterli mesafe varsa, yamaç paraşütünün rüzgar limitleri dahilinde sıfır rüzgar, hafif rüzgar ve orta şiddetde rüzgarlarda kalkışa uyumlu olmasını sağlar ve pilotlara bu esnekliği sayesinde kullanım kolaylığı sağlar.

Eğer kademeli rampa yapacak mesafeye sahip değil ise kullanılabilecek mesafe ile uyumlu en uygun eğim seçilir.

Aşağıda 4 kademeli sırasıyla 5 derece artarak 7,12,17,22 derece eğime sahip toplam 42 mt uzunluğunda bir kademeli kalkış alanı görüyorsunuz. Sarı ve kırmızı alan sıfır rüzgar için tasarlandı. Sarı 3. kademenin uzunluğu ile kırmızı kademenin uzunluğunun toplamı 23 mt yapıyor. 17 derece eğimde gerekli olan koşu mesafesini karşılıyor ki bu mesafenin 9 mt’si 22 derecelik rampada koşulacak ve yüzde 10 daha kısalmasına neden olacağı için 4. kademede 8 MT olarak koşulacak ve pistin son 2 mt’sinde havalanmış olacak.

2. ve 3. kademenin toplam uzunluğu ise 25 mt yapıyor ve bu da 12 derece kalkış için gerekli mesafenin uzunluğuna eşit.

Burda şöyle bir denklem var 4.kademe uzunluğu+ 3. kademe uzunluğu>= 3. kademenin xort mesafesinden.

Aynı şekilde 2.kad. uzun. + 3. kad. uzun. >= 2. kad. xort. mesafesinden.

1. kademe kanatın serildiği ve hazırlandığı bölge.

2. ve 3. kademe rüzgarın olduğu zaman kullanılacak koşu parkuru.

3. ve 4. kademe ise sıfır rüzgarda kullanılacak koşu parkuru olarak tasarlandı.

Tüm kademeler her seviyede pilotun kalkabileceği yumuşak bir eğime sahip.

 

 

Burda ise yukardaki ile aynı uzunlukta fakat daha fazla eğimli olan 7,15,20,25 derecelere sahip  başka bir 4 kademeli

7 derece ile başlayıp 21 derece ile biten 1. kademeli kalkış alanı, 25 derece ile biten 2. kademeli kalkış alanına göre daha kullanışlı. Eğim arttıkça kalkış mesafesi ve süresi kısalıyor fakat aynı zamanda güvenli kalkış oranını ve iptal etme şansını düşürüyor.

Birkaç metre koşu mesafesi ve süresini kısaltmak için eğimi yükselterek pilot ve yolcunun stresini arttırmak yerine kalkış alanı yeterli uzunlukta ise bunun yerine daha güvenli bir eğimi seçmek daha mantıklı olacaktır.

Aşağıdaki tabloda, polar egrisi grafiğinin tabloya dökülmüş halidir. Tabloya baktığımızda stall hızına ulaştığımızda süzülüş derecemizin yaklaşık 19 derece olduğunu ve hızımız arttıkça çok hızlı bir şekilde süzülüşümüzün iyileştiğini görüyoruz.

24 km’de süzülüşümüz 15 dereceye 25 km’de 11 dereceye yükseliyor. Ayağımız yerden kesildikten sonra bu hızlara ulaşmamız saniyeleri buluyor. Yani kalkış alanından uzaklaşma açımız stall hızından çok daha yüksek.

Bu ne anlama geliyor derseniz son kademenin uzaklaşma açısı için çok fazla eğime sahip olması gerekmiyor. Son kademe için 21 derecede ideal.

Servet Yalçınkaya