MacCready Teorisi-1

MacCready Teorisi-1

Mesafe uçuşlarında kullanılmak üzere geliştirilen bu harikulade güzellikte ve basitlikte olan matematiksel teoriyi mümkün olduğunca denklemlere ve grafiklere bulaşmadan anlatmaya çalışıcam. Einstein’nın bir lafı var, “Eğer bir konuyu 6 yaşındaki bir çocuğun anlayabileceği basitlikte anlatamıyorsanız, esasında konuyu siz de yeterince iyi anlamamışsınız demektir” diyor. Ben de kendime bu sözü düstur alarak konuyu izah etmeye çalışıcam. Çoğunluk için kafa karıştırıcı olan denklem ve grafikleri kullanmadan mcready teorisinin ne olduğunu izah edicem ve pratikte bu teorinin uçuşa nasıl etki edebileceğini anlattıktan sonra merak edenler için matematiksel izahını yaptığım bol grafikli ve denklemli kısmını da daha sonra anlatıcam ki bu da gözünüzü korkutmasın ortaokul düzeyinde matematik bilgisi MacCready teorisini anlamak için oldukça yeterli. Haydi başlayalım…

Öncelikle önemli olduğunu düşündüğüm bir tanım yapmak istiyorum. Dinamik(yeryüzü şekillerine çarpıp yükselen) ve konvektif(ısınarak yükselen) hava akımlarını kullanarak yüksekliğimizi koruyarak ya da arttırarak yapılan uçuşlara yelken(soaring) uçuşu diyoruz. Mesafe uçmak için gereken tek şey sahip olduğumuz yüksekliği mesafeye çevirmek yani süzülmek gerek. Sonrasında süzülerek kaybettiğimiz irtifayı yani yüksekliği kazanmak için yelken yaparak tekrar kazanmamız gerekiyor.
Bizim yakıtımız irtifamız. Yükseklikten dolayı sahip olduğumuz potansiyel enerjiyi kinetik enerjiye,harekete yani mesafeye dönüştürüyoruz. Temel olarak mesafe uçuşu iki fazdan oluşuyor, Süzülüş ve Tırmanış.
Bu iki fazı dengeli bir şekilde tekrar ettiğimiz sürece havada kalıp mesafe kat edebiliriz. Yani ben her süzülüşte kaybettiğim irtifayı tırmanma fazında geri alamazsam bir süre sonra yere inerim. Bu yüzden süzülüşte kaybettiğim irtifa küçük eşit(<=)olmalıdır tırmanma fazında kazandığım irtifaya. Kazandığımdan çok daha fazlasını harcarsam patlarım yani yere inerim. Veya kazandığımdan ya da kazanabileceğimden çok daha azını harcarsam yani cimrilik ya da tembellik edersem daha az mesafe kat ederim. İşte bu ikisi arasındaki ideal dengeyi sağladığım zaman hızlı uçmuş oluyorum. İşte tam bu noktada Paul MacCready diyor ki, eğer senin bir sonraki termiğin 2 m/sn gücünde ise yani kazandığın her 2 mt de 1 sn kaybedeceksen oraya giderkende her kaybettiğin 2 metre irtifa için 1 saniye kazandığın hızda gitmelisin, (Ahaa… veya Waovv… noktası denilen yer burası beyler, şimdi burada 2 dakika durup arkanıza yaslanın ve bu bilgiyi hazmedin:) Çünkü kazandığın ve harcadığının birbirine eşit olması gerek. Misal benim kanadım % 50 speed’li hızda her 2 mt de 1 saniye kazandırıyorsa MacCready’e göre benim o günün koşullarında hızlı uçmak için ideal süzülüş hızım %50 speed olmalıdır. MacCready değerim ise bir sonraki termiği 2 m/sn olarak tahmin ettiğim için 2′ dir. Özetle MacCready’e göre esasında hızlı uçmak için benim ideal süzülüş hızımı, tahminde bulunduğum bir sonraki termiğin gücü belirliyor. Ve biz bu termik değerine MacCready değeri diyoruz.

MacCready değeri ile biz bir fiyatlandırma yapıyoruz yani adı üstünde değer biçiyoruz. Neye değer biçiyoruz peki ?
Yüksekliğe… yani irtifaya.
Başta ne demiştik bizim yakıtımız irtifamız. Bu yakıt pahalı mı ucuz mu ? Eğer pahalıysa biraz cimri davranmamız gerek eğer ucuz ise istediğimiz kadar gaza basabiliriz demektir ki çünkü çok ucuza tedarik ettiğimiz birşeyi çok kolay harcayabiliriz. Ne kadar kolay irtifa alıyorsam o kadar hızlı uçarak irtifamı o kadar rahat yiyebilirim.
MacCready değeri ile biz irtifamıza değer biçiyoruz. McaCready değeri yükseldikçe irtifanın değeri azalıyor, MacCready değeri azaldıkça irtifanın değeri artıyor. Peki neden ters orantı söz konusu burada.
Çünkü biz MacCready değeri ile esasında irtifa ile zamanı takas ediyoruz. İrtifa veriyorsun zaman satın alıyorsun. Yani irtifayı ne kadar hızlı harcarsan süzülüşte veya ne kadar hızlı kazanırsan tırmanışta o kadar süre kazanıyorsun süzülüşte veya tırmanışta o kadar az süre harcıyorsun. Yani MacCready değerim 3 m/sn iken. Ben varış noktasına 1 saniye erken gitmek için yani 1 saniye kazanmak için 3 mt’e harcamam gerek. Sanırım burada da şöyle bir iki dakka arkanıza yaslanıp bunu sindirmeniz gerektiği bir noktadayız.:) Kısaca Yükseklik ve zamanı MacCready değeri ile takas ediyoruz. İrtifam arttıkça zaman kısalıyor. Zaman kazanmak için onu hızlı bir şekilde yemem gerekiyor. Ve bu ikisi birbiriyle ters orantılı olduğu için MacCready değeri arttıkça irtifanın değeri düşüyor MacCready değeri azaldıkça irtifanın değeri artıyor.

Buraya kadar teoriyi ana hatlarıyla izah ettik.
Bir sonraki yazıda teoriden hareketle MacCready değerinin uçuş sırasında verdiğimiz kararlara olan etkisini anlatıcam.

https://yamacparasuturehberi.com/2020/05/26/xcnin-matematigimaccready-2/

Servet Yalçınkaya