Xc’nin Matematiği,MacCready-2

Sosyal medyada aldığım birkaç eleştiriden dolayı yazı serisinin süreci bir miktar değişecek. 🙂

MacCready teorisi, mesafe uçuşlarında günün koşullarına göre optimum hızda uçmak için Paul Maccready tarafından geliştirilmiştir ve bu teori sayesinde 1950’li yıllarda Dünya planör şampiyonasını kazanan ilk Amerikalı pilot olmuştur. Yine bu yıllarda kendi teorisini anlattığı yaklaşık 2 sayfalık bir makale yayınlamıştır. Öyleki sonrasında o kadar popüler olmuştur ki pilotların bu teoriye uygun hızda uçmalarını kolaylaştırmak için tüm planörlerin gösterge paneline McCready hız halkası eklenmiştir.

Hız halkasının içinde MacCready değeri dış halkada ise bu değere göre o planörün polar eğrisine karşılık gelen hız bulunmaktadır. Bu hız her hava aracının polar eğrisinden alınan veriler ile sağlanmaktadır. Misal Bir sonraki termiği 2 ms/sn bekliyorsan 2 m/sn MacCready ayarına göre yani kendi polar eğrinin üzerinde  y ekseni üzerinde 2m/sn ‘den  çizeceğin doğrunun polar eğrisine teğet olarak değdiği nokta sana optimum uçuş hızını verecektir.

McCready’i atlayarak sadece McCready teorisinden bahsetmek serbest uçuşculara sağladığı bu faydanın çok daha fazlasını insanlığa sunan bir bilimadamına bence haksızlık olur. Paul McCready sıradan bir planör pilotu değildi. Bir uçak mühendisiydi ve ilk insan gücüyle çalışan hava aracını uçurmayı başaran ve ilk insansız hava araçlarını Amerikan ordusu için üreten ve Nasa için güneş enerjisiyle çalışan insansız hava aracı üreten mucid bir bilimadamıydı. Kendisi kadar ailesi de yani çocukları da havacılığa tutkun kişilerdi ve tüm projelerde babalarına yardım ediyorlardı. Oğlu Tyler daha 10,11 yaşlarındayken walkalong glider(yürürken süzülen) denen çok ilginç bir model uçak icad etmişti. İlk bakışta sihirli bir uçak görüntüsü veren bu model esasında tüm serbest uçuşcuların bildiği dinamik uçuş ilkesine göre çalışıyordu. Yürürken oluşturduğunuz dinamik kaldırıcıdan faydalanarak havada kalıyordu.

Aşağıdaki TED konuşmasında hayatı ve projeleri hakkında çok daha fazlasını bulabilirsiniz. Oğlu Tyler 18:16’da walkalong glider’ı da gösteriyor.

McCready teorisini o zamanlarda planörlerde kullanıyorlardı ve yamaç paraşütü henüz icat edilmemişti. Temel eleştirilerden biri de düşük performanslı kanatlardan ziyade yüksek performanslı kanatlarda McCready teorisinin işlediği yönündeki görüşlerdi. Düşük performanslı planör olarak niteledikleri planörler 15 mt kanat açıklığını geçmeyen 1/18 süzülen hava araçlarıydı. Kanat açıklığı daha fazla olan planörler 1/30 hatta bazı modeller 1/50 süzülmektedir.  Sahip oldukları hız aralıkları ise yamaç paraşütü ile kıyaslandığında muazzamdır. Stall hızı 70 km den başlayıp maksimum hızı 195 km’ye kadar çıkmaktadır. Bir fikir sahibi olmanız için 3 farklı planör modelinin Polar Tablosunu paylaşıcam. İnceleyebilirsiniz. Yamaç Paraşütü stall hızı 24 km den başlayıp maksimum hızı ileri seviye kanatlarda 65 km’yi bulan ve 1/10 veya 1/12 süzülüş açısı ile planör ile kıyaslandığında en düşük performanslı planöre dahi kıyaslanamayacak kadar zayıf bir hava aracıdır. Kağıt üzerinde yamaç paraşütünde minumum ve maksimum hız arasındaki fark 30 veya 40  km’dir. Ve esasında pratikte çoğunlukla speed ile birlikte 15 km’ lik bir hız aralığını kontrol edebilmekteyiz.

MacCready’i eleştiren pilotlar tam olarak doğru hızda uçmanın yani 10 km fazla veya eksik olmasının kritik bir önemi olmadığının termiklerin seçilmesindeki etkisinin hıza çok daha fazla etki ettiği tezini öne sürmektedirler. Hangi termikte duracağımız ve termiği ne zaman bırakacağımız mesafe uçuşumuzdaki hızımızı daha fazla etkilemektedir

Yamaç paraşütünün süzülüşünün planöre göre çok düşük olması kontrol edebildiğimiz hız aralığının çok az olması MacCready teorisinin uygulanmasını güçleştirmektedir. MacCready teorisi yamaç paraşütünde tam olarak uygulanması mümkün olmasa dahi teorinin bize sağlamış olduğu perspektif ve hızlı uçmak için kazandırdığı gerekli doğru zihinsel tutumu benimsememizi kolaylaştırmaktadır. Başta da izah ettiğim gibi teorinin özünün anlaşılması ile uçuş kararlarının alınmasında bize pratikte fayda sağladığı için mesafe uçuşlarında anahtar rolünü hala korumaktadır.

Bir sonraki yazı da umarım xc ve yarışma uçuşlarında tırmanma fazında bize sağladığı pratik faydalardan bahsedicem.

https://yamacparasuturehberi.com/2020/06/02/maccready-teorisi-3/

Servet Yalçınkaya